QUO VADIS GEORGE

Τρίτη, 18 Μαΐου 2010
Αστέριος Γ. Κεφαλάς, Καθηγητής Μάνατζμεντ, Ομότιμος
Quo Vadis Γιώργο;
Στις 10 Απριλίου το περιοδικό Economist παρουσίασε τη συνηθισμένη στήλη του Buttonwood με τον τίτλο "μετατοπίζοντας το βάρος" όπου ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία στην ελληνική μυθολογία που ο Ηρακλής που έπρεπε να κλέψει τα χρυσά μήλα από το Εσπερίδες πρόσφερε ένα αντάλλαγμα στον Άτλας, τον τιτάνα που κρατούσε ψηλά τους ουρανούς. Ο Ηρακλής θα επωμίζονταν το φορτίο για λίγο εάν ο Άτλας προσκόμιζε τα μήλα, τα οποία φρουρούσε ένα πολύ-κέφαλο τέρας. Όταν ο Άτλας επέστρεψε, ο Ηρακλής έπρεπε να τον ξεγελάσει να πάρει πίσω το φορτίο του. Τώρα αντικαταστήστε τον κυβερνητικό τομέα για Ηρακλή και τον ιδιωτικό τομέα και το χρέος του για τον Άτλας και έχετε μια σύγχρονη έκδοση της μυθολογίας.
Ο ιδιωτικός τομέας, που αποτελείται από τους καταναλωτές και τους παραγωγούς (βιομηχανία), συσσώρευσε κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών τεράστια ποσά χρέους. Ο κυβερνητικός τομέας έπρεπε να έρθει στη διάσωση με την παροχή της ρευστότητας που απαιτούσε η αγορά για μια ομαλή λειτουργία. Έτσι η κυβέρνηση ανέλαβε το ρόλο του καταναλωτή, και ως ένα ορισμένο βαθμό του παραγωγού, υπολογίζοντας ότι αυτό θα ήταν ένα προσωρινό μέτρο έως ότου αναβιώνει ο ιδιωτικός τομέας και φέρει τα μήλα. Τώρα η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τον ηράκλειο άθλο το να ξεγελάσει τον ιδιωτικό τομέα να αναλάβει το χρέος του: ο καταναλωτής πρέπει να αρχίσει να καταναλώνει για να δώσει το κίνητρο στους παραγωγούς να επενδύσουν και να αρχίσουν να παραγάγουν. Το πρόβλημα είναι ότι οι καταναλωτές δεν χρειάζονται να αγοράσουν τίποτα (τα έχουν όλα) και οι παραγωγοί δεν θέλουν να επενδύσουν (έχουν μια πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα).
Από την ανωτέρω σύντομη περιγραφή φαίνεται το δίλημμα: η χώρα βρίσκεται στη δυσάρεστη κατάσταση όπου ο ιδιωτικός τομέας δεν δημιουργεί τις θέσεις εργασίας μέσω νέων επενδύσεων και έτσι η κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει να προσφέρει τα χρήματα στην αγορά. Κατ' αυτό τον τρόπο ο ιδιωτικός τομέας γίνεται εθισμένος στις ανοιχτοχεριές της κυβέρνησης. Όπως σε όλους τους εθισμούς ο εξαρτημένος δεν έχει ποτέ αρκετά από την ουσία με την οποία έχει γίνει εξοικειωμένος. Το δίλημμα της κυβέρνησης είναι ότι πιάστηκε σ’ αυτό που στη θεωρία συστημάτων λέγεται "παράξενο κύκλωμα» [Strange Loop], δηλ., το σύστημα ξέρει πώς να αρχίσει αλλά δεν ξέρει πότε και πώς να σταματήσει. Είναι όπως η ιστορία της μικρής Μαρίας που λέει στη μητέρα της που τη ρώτησε «Τι μάθατε σήμερα;» ότι τη πρώτη ημέρα στο σχολείο «έμαθαν πώς να γράφουν τη λέξη μπανάνα: μπα να να να ... αλλά δεν ήξεραν πότε θα πρέπει να σταματήσουν!»
Εδώ ακριβώς βρίσκονται σήμερα χώρες όπως η Ελλάδα: θα πρέπει να συνεχίσουν να ταΐζουν το κοινό που εθίστηκε σε όλο και περισσότερα χρήματα. Το γεγονός ότι οι "γιγαντιαίες» αμοιβές του προσωπικού του παραφουσκωμένου δημόσιου τομέα δεν αντιστοιχούσαν σε μια υψηλότερη παραγωγικότητα αγνοήθηκε παντελώς. Το πολιτικό κόστος ήταν απλά πάρα πολύ υψηλό για την εξίσου παραφουσκωμένη κυβέρνηση. Μια χώρα των περίπου 11 εκατομμυρίων ανθρώπων έχει ένα Κοινοβούλιο 300 βουλευτών! Αναλογικά οι ΗΠΑ που είναι 30 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα πρέπει να έχουν περίπου 9.000 αντιπροσώπους! Με αυτήν την παραφουσκωμένη κυβέρνηση το βάρος του δημόσιου τομέα είναι απλά αφόρητο. Πράγματι το μερίδιο του δημόσιου τομέα της οικονομίας είναι 50%. Αυτό από μόνο του δεν είναι πραγματικά κακό εάν ο τομέας ήταν παραγωγικός όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες που μοιράζονται το ίδιο ποσοστό όπως, παραδείγματος χάριν, οι Σκανδιναβικές χώρες. Η Ελλάδα είναι εντούτοις πασίγνωστη για την έλλειψη αποδοτικότητας. Ο παραφουσκωμένος κυβερνητικός μηχανισμός δημιουργεί έναν γραφειοκρατικό εφιάλτη που υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να τρέξουν έναν τεράστιο μαραθώνιο προκειμένου να τελειώσουν ακόμη και την απλούστερη μικροδουλειά όπως για παράδειγμα να πάρουν μια άδεια έναρξης μιας επιχείρησης.
Το πρώτο και σημαντικότερο μέλημα του νέου πρωθυπουργού είναι να πείσει τον Άτλα να αναλάβει το φορτίο του. Για να γίνει αυτό θα πρέπει πάνω απ’ όλα ο Ηρακλής να δώσει το καλό παράδειγμα. Με άλλα λόγια ο Ηρακλής θα πρέπει να μειώσει το φορτίο κάνοντας δυο πράγματα: (1) οικονομίες και (2) επενδύσεις. Θα μπορούσε για παράδειγμα να εξοικονομήσει το κράτος αρκετά παίρνοντας σοβαρά τη πρόσφατη πρόταση του γείτονα πρωθυπουργού για τη μείωση των πολεμικών δαπανών. Μερικό μύθοι όπως «Ο κίνδυνος εξ ανατολών» θα πρέπει τελικά να εξαλειφτούν Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με το μύθο «Ο Εθνικός μας Πλούτος» των εκατοντάδων έτσι λεγόμενων ΔΕΚΟ που είναι κάθε άλλο παρά οργανισμοί που δημιουργούν πλούτο. Πλούτος θα δημιουργηθεί αν αντί να πληρώνει ο Έλληνας εξαψήφιους μισθούς στους προέδρους αυτών των οργανισμών (ΔΕΗ, ΕΡΤ..,) προσκαλεί η κυβέρνηση τον ιδιωτικό φορέα να συμμετάσχει σε μια πραγματική επένδυση σ’ αυτούς τους οργανισμούς προσφέροντας ένα σημαντικό ποσοστό των μετοχών με προνομιακούς όρους.
Ένα απλό βήμα μείωσης του αριθμού των βουλευτών στους 200 όπως επανειλημμένα έχουμε προτείνει τα τελευταία δέκα χρόνια και όπως τελικά έχει προτείνει πρόσφατα και η αντιπολίτευση θα έχει έναν τεράστιο ψυχολογικό αντίκτυπο. Τα πρόσφατα εγχειρήματα της βουλής ότι το βάρος της διοίκησης της κυβέρνησης και της βουλής ανέρχεται στο «…ένα τις χιλίοις» είναι γελοία. Τελικά ένας άλλος μύθος που θα πρέπει να εξαφανιστεί είναι ότι «Πάντα κάποιος άλλος φταίει, όπως αυτά τα golden Boys of Goldman Sachs…» Είναι πράγματι αστείο και γελοίο αν πράγματι υλοποιήσει την απειλή του ο κύριος Πρωθυπουργός ότι θα «τραβήξει την Goldman Sachs στα δικαστήρια…» στη στιγμή που ο σύγχρονος Άτλας, το Αμερικάνικο Κογκρέσο, μετά από μαραθώνιες ανακρίσεις αποφάσισε να αρκεστεί σ’ ένα απλό χτύπημα της δεξιάς χειρός των τιτάνων της Wall Street.
Ο κύριος Πρωθυπουργός καλό θα ήταν να περιοριστεί στο να πείσει τους συμπατριώτες μας να «Πάνε με τα νερά του για να περνάν καλά» όπως λέει και το λαϊκό τραγούδι. Επίσης καλό θα ήταν ο κύριος Παπανδρέου να «βάλει λίγο νερό στο κρασί του» και να αφοσιωθεί στα καυτά προβλήματα της χώρας όπως το Καλλικράτη και την επανόρθωση της γενικής εικόνας της χώρας πριν αρχίσουν οι ακυρώσεις των τουριστικών γραφείων να πολλαπλασιάζονται. Τελικά η καλύτερη στρατηγική είναι να εστιαστεί ο κύριος Πρωθυπουργός στα «θετικά» της χώρας, όπως για παράδειγμα η βελτίωση των χρηματοοικονομικών και η νέα σελίδα στις σχέσεις μας με την γείτονα Τουρκία. Θα ήταν ευχής έργο αν ο κύριος Πρωθυπουργός δημιουργούσε αμέσως μια «καθοδηγητική επιτροπή» από 5 με 7 «λογικούς» ανθρώπους από τον επιχειρηματικό και ακαδημαϊκό τομέα που θα τον βοηθούσε να περάσει τα μηνύματά του.